Netcongestie ontstaat wanneer het elektriciteitsnet overbelast raakt door meer vraag naar of aanbod van stroom dan de infrastructuur aankan. De hoofdoorzaken zijn de snelle toename van zonnepanelen, warmtepompen, elektrische auto’s en datacenters, gecombineerd met verouderde netinfrastructuur die niet snel genoeg wordt uitgebreid. Dit probleem treft vooral netcongestie kantoorpanden in drukke bedrijventerreinen waar veel organisaties tegelijk verduurzamen.
Wat is netcongestie precies en hoe ontstaat het?
Netcongestie is een situatie waarbij het elektriciteitsnet de vraag naar of het aanbod van elektriciteit niet meer aankan. Het lijkt op een snelweg tijdens de spits: te veel verkeer voor de beschikbare capaciteit. Het elektriciteitsnet heeft fysieke grenzen aan hoeveel stroom er door de kabels kan worden getransporteerd.
Het probleem ontstaat op verschillende niveaus. Op lokaal niveau kunnen transformatorhuisjes in woonwijken overbelast raken door zonnepanelen die tegelijk stroom terugleveren. Op regionaal niveau kunnen hele bedrijventerreinen problemen ondervinden wanneer veel bedrijven hun energieverbruik verhogen door elektrische voertuigen of productieuitbreiding.
In Nederland wordt netcongestie een groeiend probleem omdat de energietransitie sneller gaat dan de uitbreiding van de netinfrastructuur. Netbeheer kunnen niet altijd even snel nieuwe kabels aanleggen als dat bedrijven en huishoudens overstappen op elektrische alternatieven.
Welke factoren zorgen voor overbelasting van het elektriciteitsnet?
De toename van elektrische apparaten en duurzame energieopwekking zorgt voor nieuwe belasting van het elektriciteitsnet. Zonnepanelen, warmtepompen, elektrische auto’s en laadpalen vragen allemaal meer van de bestaande infrastructuur. Datacenters en grote bedrijven die hun productie elektrificeren voegen hier nog eens een flinke portie bovenop.
Verouderde infrastructuur speelt ook een belangrijke rol. Veel van onze elektriciteitsnetten zijn gebouwd toen het energieverbruik veel lager en voorspelbaarder was. De kabels en transformatoren waren niet ontworpen voor de huidige piekmomenten en wisselende energiestromen.
De timing van energievraag en -aanbod zorgt voor extra uitdagingen. Zonnepanelen produceren allemaal tegelijk stroom op zonnige middagen, terwijl elektrische auto’s vaak ’s avonds worden opgeladen. Deze gelijktijdige pieken belasten het net veel meer dan wanneer de vraag gelijkmatig verdeeld zou zijn.
Waarom kunnen zonnepanelen en windparken netcongestie veroorzaken?
Hernieuwbare energiebronnen produceren stroom op momenten dat het elektriciteitsnet dit niet altijd aankan. Zonnepanelen leveren massaal stroom terug op zonnige dagen, terwijl windparken plotseling veel energie kunnen produceren bij sterke wind. Deze onvoorspelbare productiepieken kunnen lokale netten overbelasten.
Het probleem zit vooral in de gelijktijdigheid. Alle zonnepanelen in een wijk produceren tegelijk de meeste stroom rond het middaguur. Als er op dat moment weinig afname is (omdat mensen op werk zijn), moet alle overtollige stroom via dezelfde kabels worden afgevoerd. Die kabels hebben echter een maximale capaciteit.
Lokale netproblemen ontstaan vaak in woonwijken met veel zonnepanelen, terwijl regionale problemen optreden bij grote wind- en zonneparken. Netcongestie kantoorpanden ervaren dit vooral wanneer bedrijventerreinen vol staan met zonnepanelen die tegelijk energie terugleveren aan het net.
Hoe beïnvloedt de energietransitie de netcapaciteit in Nederland?
De energietransitie verhoogt de druk op het elektriciteitsnet doordat alles wat voorheen op gas of benzine liep, nu elektrisch wordt. Verwarming via warmtepompen, transport via elektrische auto’s en koken op inductie – het vraagt allemaal meer elektriciteit. Deze elektrificatie gaat veel sneller dan netbeheerders hadden verwacht.
De kloof tussen de snelheid van verduurzaming en netuitbreiding wordt steeds groter. Bedrijven willen snel hun klimaatdoelen behalen en investeren massaal in elektrische oplossingen. Het aanleggen van nieuwe kabels en uitbreiden van transformatorstations duurt echter jaren en vraagt veel vergunningen.
Nederland kampt hierdoor met wachtlijsten voor nieuwe elektriciteitsaansluitingen. Bedrijven kunnen soms jaren wachten voordat ze hun geplande uitbreiding of verduurzaming kunnen realiseren. Dit remt de energietransitie en zorgt voor frustratie bij organisaties die wel willen verduurzamen.
Wat kunnen bedrijven doen om netcongestie te voorkomen?
Slimme energiesystemen helpen bedrijven hun impact op het elektriciteitsnet te verminderen. Energieopslag via batterijen kan overtollige zonnestroom opslaan voor later gebruik, waardoor minder stroom hoeft te worden teruggeleverd tijdens piekmomenten. Slimme laadsystemen voor elektrische voertuigen kunnen het laden spreiden over rustigere uren.
Energiemanagement draait om het bewust plannen van energieverbruik. Energieintensieve processen kun je verplaatsen naar momenten waarop er minder netbelasting is. Ook het combineren van verschillende energiebronnen en het optimaliseren van je aansluiting kan helpen.
Timing is belangrijk bij energieverbruik en -opwekking. Door slim om te gaan met wanneer je energie gebruikt en produceert, kun je netcongestie voorkomen en vaak ook kosten besparen. Veel netbeheerders bieden inmiddels tijdsafhankelijke tarieven die dit stimuleren.
Wil je weten hoe jouw organisatie slim kan omgaan met netcongestie en tegelijk energiekosten kan besparen? We helpen je graag met een energieassessment waarin we jouw situatie analyseren en praktische oplossingen voorstellen.